Migrena zalecenia żywieniowe

Złożona i wieloczynnikowa natura migreny znacznie utrudnia jej poznanie i skuteczne leczenie.Poprzez szerokie rozpowszechnienie oraz istotny niekorzystny wpływ na jakość życia i znaczny stopień upośledzenia codziennego funkcjonowania chorego i jego rodziny jest poważnym problemem zdrowotnym. W swoim naturalnym przebiegu migrena może ulegać transformacji w dolegliwość przewlekłą.

Dzieje się to stopniowo, w ciągu wielu miesięcy. Z dolegliwości epizodycznej o małej częstości napadów przeistacza się w migrenę epizodyczną o dużej częstości napadów, by wreszcie stać się migreną przewlekłą, w której ból utrzymuje się powyżej 15 dni w miesiącu.

Zwiększeniu częstości napadów sprzyjają m.in.: otyłość, nadużywanie leków, stresogenny tryb życia. Większość zachorowań występuje przed 35. rż., osiągając swój szczyt pomiędzy 30. a 40. rż.

Chociaż migrena rzadko pojawia się po raz pierwszy dopiero po 50. rż., to choruje na nią połowa tej grupy wiekowej. Przed okresem dojrzewania choroba ta występuje z równą częstością zarówno u dziewcząt, jak i chłopców. W Polsce przeprowadzono dotąd nieliczne badania epidemiologiczne. Ostatnie z nich wskazują, że na migrenę choruje około czterech milionów osób.

Rozróżnia się dwie główne postacie migreny – bez aury (częstsza ,85% chorych) i z aurą (migrena klasyczna, 15% chorych). W tej drugiej bezpośrednio przed bólem głowy pojawia się aura, z reguł wzrokowa. Średni czas trwania napadu migreny wynosi jeden dzień, ale co najmniej 20% chorych miewa napady trwające 2-3 dni (u kobiet są one dłuższe niż u mężczyzn). Napady migreny pojawiają się bez uchwytnej przyczyny, ale mogą być wywołane licznymi czynnikami, zwłaszcza pokarmami, lekami i związkami o silnym działaniu wazoaktywnym, takimi jak: serotonina, histamina, tyramina, fenyloalanina, glutaminian sodu lub czerwień koszelinowa. Znajomość tych czynników często ułatwia ustalenie właściwego rozpoznania.

Identyfikacja czynników prowokujących wystąpienie napadu jest rekomendowana przez wielu autorów jako istotny element skutecznej terapii. W jednym z większych badań przeprowadzonych w grupie 1750 chorych aż 75% badanych wskazywało na pojawienie się przynajmniej dwóch czynników prowokujących wystąpienie migreny, takich jak:

• stres emocjonalny (80%),
• czynnik hormonalny u kobiet (65%),
• głodówka (57%)
• pogoda (53%),
• zaburzenia snu (50%),
• inne czynniki (44%),
• ból pleców (38%),
• jasne światło (38%),
• alkohol (38%),
• tytoń (36%),
• zbyt długi sen (32%),
• upał (30%),
• jedzenie (27%),
• wysiłek (22%),
• aktywność seksualna (5%).

Unikanie regularnych posiłków i długie okresy głodu są jedną z najczęstszych przyczyn prowokujących napad. Wskazuje na to od 35% do 75% badanych. Do ważnych czynników prowokujących zalicza się także nieregularne przyjmowanie posiłków i małą podaż płynów. Chorzy często podają, że napoje alkoholowe są czynnikiem wyzwalającym migrenę. W różnych analizach alkohol (zwłaszcza wymieniane najczęściej czerwone wino) został wskazany jako czynnikprowokujący przez 12–58% osób, natomiast blisko jedna trzecia chorych na migrenę podaje, że alkohol nie ma żadnego wpływu na częstość występowania napadów. Mechanizm, w jakim alkohol prowokuje wystąpienie napadu, nie został poznany Jeśli chodzi o żywność, za częstą przyczynę napadów migreny uznawanejest spożywanie np. dojrzałego sera żółtego czy czekolady, która wskazywana jest przez blisko 20% chorych jako główny pokarm stymulujący napad migreny.

Znaczenie kofeiny jako substancji oddziałującejna migrenę nie zostało ustalone. Badanie epidemiologiczne przeprowadzone w 1993 roku nie udowodniło wpływu kofeiny na występowanie migreny i napięciowego bólu głowy, natomiast część chorych na migrenę podaje kofeinę jako czynnik prowokujący napad. Odnotowywano związek między konsumpcją kofeiny a częstością występowania migreny. U osób spożywających ponad 240 mg kofeiny dziennie wystąpienie bólu głowy jest półtora raza częstsze niż u osób nieprzyjmujących tej substancji.

 Kolejnym składnikiem pokarmowym mogącym wywoływać migrenę jest aspartam, stosowany jako substancja zastępująca cukier.

 Do podobnych substancji zalicza się także glutaminian sodu. Jednorazowa dawka większa niż 5 g może wywołać „zespół chińskiej restauracji” polegający na wystąpieniu silnego bólu głowy, zaczerwienienia skóry głównie w obrębie twarzy, uczucia napływu krwi do głowy, zawrotów głowy i uczucia dyskomfortu w obrębie jamy brzusznej.

U części chorych napad migreny może być prowokowany przez spożywanie owoców cytrusowych i warzyw z różnych rejonów świata. Przypuszcza się, że w takich przypadkach czynnikiem odpowiedzialnym jest oktopamina. Należy jednak pamiętać, że warzywa i owoce uznaje się za podstawowe składniki prawidłowego odżywiania się człowieka i powinny one dominować w diecie. Istnieją doniesienia wskazujące również na inne pokarmy, które mogą wywołać napad migreny lub inny ból głowy. Zalicza się do nich lody, orzechy, mleko, a także tłuszcze, ale nie przeprowadzono badań kontrolnych potwierdzających te sugestie.

• Główne czynniki prowokujące napad migreny
  
  • Stres i odprężenie po stresie (np. w czasie weekendów lub na wakacjach)
  • Zmiany hormonalne (miesiączka, przyjmowanie doustnych środków
  • antykoncepcyjnych, okres jajeczkowania)
  • Pokarmy (np. czekolada, nabiał, kakao, alkohol, przyprawy, owoce, tłuste
  • potrawy, pokarmy zawierające glutaminian sodu)
  • Post
  • Niedobór snu lub zbyt długi sen
  • Zmęczenie i wysiłek fizyczny
  • Leki (m.in. nitrogliceryna i jej pochodne, histamina, ranitydyna, estrogeny,
  • nifedypina)
  • Gwałtowne zmiany pogody
  • Pobyt w górach na dużych wysokościach
  • Kosmetyki (np. perfumy)
  • Jasne światło

Leczenie doraźne stosowane jest u wszystkich chorych. Głównym celem jest szybkie złagodzenie bólu i objawów towarzyszących, zwłaszcza nudności i wymiotów, oraz zapobieżenie ewentualnym nawrotom choroby.