Nadużywanie leków przeciwbólowych

Leki przeciwbólowe są najczęściej nadużywanymi lekami przez pacjentów. Szacuje się, że blisko 20% populacji jest uzależnione od leków przeciwbólowych. Polacy znajdują się w światowej czołówce narodów zażywających leki przeciwbólowe. Leki przeciwbólowe zapobiegają docieraniu do mózgu informacji o bólu, powodują poprawę samopoczucia, co sprzyja powstawaniu uzależnienia. Do uzależnienia dochodzi z powodu zażywania leków bez kontroli lekarza. Zjawisko to jest coraz częściej spotykane ze względu na dużą dostępność leków przeciwbólowych.

Nadużywanie leków przeciwbólowych u chorych na migrenę

Ból migrenowy jest bólem o bardzo silnym nasileniu i ciężko go złagodzić. Osoby cierpiące na migrenę są bardziej narażone na nadużywanie leków przeciwbólowych i uzależnienie od nich. Chorzy często przyjmują nadmierne ilości tabletek, niezgodnie z dawkowaniem lub zażywają różnych leków przeciwbólowych jednocześnie, co stwarza duże ryzyko przedawkowania.

Przedawkowanie leków przeciwbólowych

Objawów nadużywania leków przeciwbólowych jest wiele. Objawy wczesne, które pojawiają się natychmiast to:

nudności i wymioty,
zaparcia,
zawroty głowy,
nadmierne pocenie się,
uczucie mrowienia dłoni i stóp,
zaburzenia mowy,
zwężenie lub rozszerzenie źrenic.

Przedawkowanie leków przeciwbólowych może spowodować:

problemy z oddychaniem,
utratę przytomności,
spadek temperatury ciała,
bladą i zimną skóra,
śpiączkę,
śmierć,
uszkodzenie mózgu.

Ludzie nadużywający leków uzależniają się głównie psychicznie. Pacjent czuje, że musi przyjąć lek i odczuwa ból, jeśli tego nie zrobi. Przy każdej próbie odstawienia leku mogą pojawić się objawy takie jak :

nudności i wymioty,
biegunka,
niepokój,
nerwowość,
bóle całego ciała,
zimne dreszcze,
bezsenność.

Odstawianie leku powinno odbywać się stopniowo i pod opieką lekarza, który pomoże złagodzić objawy po odstawieniu leku. Możemy podejrzewać uzależnienie od leków przeciwbólowych jeśli:

są one przyjmowane częściej niż 10 dni w miesiącu,
bóle głowy trwają dłużej niż 10 dni w miesiącu,
mamy w domu i w torebce duży zapas leków przeciwbólowych.

Polekowe bóle głowy

U części pacjentów nadużywających leki stosowane do zwalczania bólu głowy występują tak zwane polekowe bóle głowy nazywane również bólami z odbicia. Dostępne bez recepty leki, takie jak paracetamol czy ibuprofen stosowane nadmiernie często i bez kontroli lekarza powodują bóle, które nie tylko są skutkiem ubocznym, ale złożonym zjawiskiem klinicznym. Pacjenci próbując leczyć się samodzielnie zwiększają ilość zażywanych leków. Początkowo leczenie przynosi ulgę, jednak z czasem pacjenci mają wrażenie, że lek przestaje działać.

Ból zaczyna pojawiać się coraz częściej i nasila się jeśli chory odstawia leki.

Paradoksalnie więc powstaje mechanizm błędnego koła: pacjent zażywa leki z powodu uporczywego bólu głowy na który cierpi, a ból z kolei spowodowany jest przewlekłym zażywaniem leków.

Charakterystyka polekowego bólu głowy

W większości przypadków polekowy ból głowy wiąże się z bardzo charakterystycznym obrazem klinicznym:

ból głowy jest tępy, uciskowy,
przeważnie obejmuje całą głowę, z przewagą bólu okolic czołowo-skroniowych,
ból występuje rano, tuż po przebudzeniu,
pacjent zażywa rano lek przeciwbólowy, który częściowo przynosi ulgę, ale następnie ból się wzmaga dochodzi więc do ponownego zażycia leku i tak cyklicznie,

Polekowym bólom głowy mogą towarzyszyć dolegliwości takie jak:

ogólne osłabienie,
zaburzenia koncentracji,
niepokój,
nadmierna pobudliwość,
przygnębienie,
bezsenność,
drżenie rąk,
brak apetytu.

Mogą ujawnić się też objawy uboczne stale zażywanych leków takie jak dolegliwości przewodu pokarmowego, niedokrwistość, leukopenia, uszkodzenie nerek.

Migrena przewlekła

Nadużywanie leków przeciwbólowych u pacjenta z migreną może być powodem powstawania codziennych bólów głowy. Nie ma jednak pewności, że nadużywanie leków przeciwbólowych może być przyczyną przekształcenia migreny w postać przewlekłą. Duża część pacjentów cierpiących na migrenę zażywa tabletki przeciwbólowe zbyt często i w nadmiernych ilościach, bojąc się kolejnych napadów bólu – powoduje to powstawanie tolerancji na leki i tzw. bólów z odbicia, szczególnie po stosowaniu nadmiernej ilości leków zawierających kofeinę. Więcej na temat migreny przewlekłej można przeczytać w artykule.

Leczenie polekowych bólów głowy

Podstawą skutecznego leczenia polekowych bólów głowy jest poprawna diagnoza i kuracja pod okiem lekarza specjalisty. Jedyną skuteczną zasadą postępowania leczniczego jest bezwzględne i natychmiastowe odstawienie leków przeciwbólowych.

Nagłe odstawienie nadużywanych leków może wywołać tzw. zespół abstynencyjny, czyli nasilenie bólu głowy, nudności, wymioty, bezsenność, lęk, itp.

Objawy te trwają zazwyczaj krótko, około tygodnia. Dla złagodzenia abstynencji zaleca się środki przeciwdepresyjne (np. amitryptylinę). Doraźne efekty leczenia są dość dobre. Większość pacjentów odczuwa poprawę. Ustąpienie codziennych bólów głowy ujawnia się w ciągu kilku – kilkunastu dni.